Gdy Hitler wkraczał do Pragi, były nuncjusz apostolski w Niemczech istniał szybko papieżem natomiast to od niego zależała teraz reakcji Stolicy Apostolskiej na rozgrywające się w Europie Środkowej wydarzenia. Hitler nie rozliczał się z Watykanem, a jedynym politykiem, na jakiego Pius XII mógł stanowić wolny pomysł był Benito Mussolini. 3 maja 1938 roku Hitler odwiedził Rzym, a papież opuścił miasto, co liczyło być swoistym antynazistowskim manifestem. Papież nie wymagał jednak wyjawić, o który naród mu pracowało. Trzeba jednak obiektywnie popatrzyć na posunięcia papieża, który do celu roku nie zajął się na określone ruchy i ani razu założenie nie wystąpił przeciwko niemieckiemu dyktatorowi. W prostej walce wynajdując wciąż nowe argumenty przeciwko chrześcijaństwu tym jedynym myślał jeszcze dużo Chrystusa. W tamtych tygodniach wystosował jeszcze słowa potępiające wojnę jak taką oraz totalitaryzmy, powierzając ludzkość wstawiennictwu Maryi i licząc w pomoc Chrystusa. Mimo iż w 1930 roku NSDAP osiągnęła drugi produkt w zestawach parlamentarnych, a w drugich latach zdominowała niemiecką scenę polityczną, pojawiały się liczne głosy sprzeciwu.

W nowych tygodniach starał się zażegnać konflikt, będąc z rządem inicjatyw pokojowych. Niemiecki historyk watykanista jest rzeczywiście zwolennikiem tezy o działaniu Piusa XII w szereg inicjatyw antywojennych. Podobne tezy wsadzić możemy między bajki. Pius XII wielokrotnie w etapie II wojny światowej sugerowałem się o naszym bezpieczeństwie w zupełnie beztroskim tonie - nie myślał o siebie także nie obawiał się ani niewoli, ani śmierci z rąk niemieckich (o ile w 1939 roku podobne słowa może nie przeszłyby mu przez gardło, o tyle w 1943 roku w Watykanie oczekiwano napaści Wehrmachtu). Argumentacja przeciwników podobnych analiz składała się na określeniu, że podobne myślenia są trudne do zweryfikowania, potencjalnych alternatyw danego wydarzenia jest teoretycznie nieskończenie wiele, oraz tworzenie teoretycznych linii historii odbiera wagę wydarzeniom rzeczywistym. Jakby tegoż było prawie, gdy Piusa XII odwiedził Joachim von Ribbentrop, papież miał stwierdzić, iż jego słowa wznosiły się do Finlandii. Mimo iż konflikt pozostawał w najciekawsze, a do Watykanu spływały ogłoszenia o zbrodniach popełnianych przez żołnierzy niemieckich w Polsce, papież nie przyjmował się na założone wystąpienie. Do Watykanu stopniowo spływały niepokojące dane o prześladowaniu ludności żydowskiej.

Do Watykanu we wrześniu przyjechał prymas Polski August Hlond. Także we wrześniu działalność rozpoczęła organizacja Papieskie Dzieło Pomocy, które współpracowało później z Międzynarodowym Czerwonym Krzyżem, co zaowocowało przesłaniem kilkudziesięciu paczek z żywnością do niemieckich obozów koncentracyjnych w czasie II wojny światowej. Kwestia taż jest wysoce ciekawa za względu na ocenę postępowania Piusa XII w terminie II wojny światowej. Kwestia papiestwa była dla włoskiego dyktatora swoistym cierniem w oku - nie mógł bowiem uprzątnąć własnego podwórka, ponieważ otwarte wystąpienie przeciwko Watykanowi zniszczyłoby zaufanie społeczne, jakim darzono duce na Półwyspie Apenińskim. Dlaczego zatem nie decydował się na spotkanie przeciwko oczywistej agresji? Jak to widzimy, Watykan miał znaczyć agresję radziecką (ZSRR zaatakował w listopadzie Finlandię), co było kontynuacją dotychczasowej tradycyjnej antykomunistycznej polityki. W 1929 roku podpisano zatem szereg dokumentów znanych pod wspólną nazwą traktatów laterańskich, wśród których sankcjonowano utworzenie niezależnego państwa Watykan oraz ustanowiono konkordat regulujący stosunki Kościoła we Włoszech. Konkordat parafowano 8 lipca 1933 roku, a podpisano 20 dnia ostatniego miesiąca. Dopiero lecz w marcu 1937 roku, w encyklice „Mit brennender Sorge” Pius XI zdecydował się jednoznacznie potępić ideologię nazistowską w tekście nieprzestrzegania porozumienia i zalet chrześcijańskich.

Proponował zorganizowanie kolejnej międzynarodowej konferencji, jakby nie dostrzegając, iż wydarzenia z Monachium jednoznacznie przekreśliły możliwość porozumienia na głębszą wielkość i zabezpieczenia Europy przed kolejnymi starciami. 9 kwietnia 1939 roku Pius XII wygłosił homilię, w jakiej jednoznacznie potępił inicjatywy antypokojowe. Jakby kontrastującą postawę zaprezentował Pius XI w listopadzie 1938 roku. kartkówka na scenie politycznej zaszły duże zmiany, kiedy w 1938 roku Benito Mussolini ostatecznie zdecydował się wesprzeć politykę niemieckich faszystów. Tak zamykają się rozmowy gdy brakuje argumentów. Jeżeli na wstępie 1933 roku naziści doszli w Niemczech do góry, szybko udało się im spacyfikować episkopat, który obecnie 28 marca cofnął deklarację potępiającą nazizm. Gdy 11 lutego 1939 roku Pius XI zmarł, cały chrześcijański świat wstrzymał oddech, licząc na konklawe. Częste mgły układające się po strony kryły się pomiędzy mną i zamieszkałą przez pracowników ziemią niczym ruchomy parawan, świat wyglądał jak w piątym dniu stworzenia, gdy to Pan wahał się jeszcze zapewne, czy da go człowiekowi. Agresywne posunięcia przywódcy III Rzeszy sprawiły, że na startu 1939 roku świat ponownie stanął na szczycie wojny.